The Guardian kwam gisteren met een publicatie over een enorme vondst van beelden van de tijd van de overgang van de Etruskische naar de Romeinse cultuur.
san Casciano dei Bagni
Musea over de hele westerse wereld bezitten uit de Etruskische tijd voorwerpen die in Toscane zijn gevonden. En daarmee kunnen ze uitleggen waar de wortels van de Westerse beschaving liggen. Dat het Romeinse rijk, dat tot aan de zesde eeuw zich zover uitstrekte, geïnspireerd werd door een rijkere culturele traditie dan bekend.
In dit geval kun je niet over ‘de opgravingen’ spreken, die in 2019 zijn begonnen. Want het enige dat de archeologen hoefden te doen was de pilaren weghalen, waarmee de Christenen in de zesde eeuw de in de Oudheid beroemde baden netjes hebben dichtgemaakt. Deze baden werden door de upper class van de Romeinen vaak bezocht vanwege hun geneeskrachtige werking: calcium en magnesium. Stoffen die ons heden ten dage niet onbekend in de oren klinken en die een grote rol spelen in de suppletie.
De hete bronnen en beelden onder de pilaren zijn dus intact gebleven. Er ontstond een minerale modderpoel, wat de conservatie ten goede kwam.
Zo aan de eerste plaatjes te zien is er sprake van een sprookjesachtig mooie vondst, die de mythe waar ik een groot aantal werken over heb gemaakt, waarvan er nu één in de Rotterdamse Groene Passage hangtweer even aanjaagt. Munten van Etruskische en Romeinse oorsprong, beelden van altaren van de bekende goden in de voor de Etrusken karakteriserende levendigheid en menselijkheid. Maar ook beelden van mensen, dus portretten.
Het vrouwelijke beeld dat overal verschijnt op publicaties is er zo één. De overgang van de éne in de andere cultuur werd gekenmerkt door een humanistisch aandoend realisme in de beeldende portretkunst. Langzaam maakt de archaïsche eeuwige glimlach plaats voor menselijke emoties van allerlei soort. Tot vervelens toe. Maar hier is het allemaal nog heel mooi en inspirerend. Het begin van individuele trekken, maar met de oude extase. Hoe kan het ook anders, als kunst dat zulke heilzame baden sierde.