‘Dwaasheid’ was een onderdeel van de uitgekiende mediastrategie die Erasmus voerde, maar ook was het deel van zijn overtuiging. Zelfspot betekende voor hem afzien van het absolute gelijk en inzicht in het beperkte zicht dat de mens nu eenmaal heeft op de werkelijkheid.
Spreekwoorden vormen dan wel de beste leerschool die je kunt hebben. Met een spreekwoord komt er ruimte en humor en zo kun je fixaties loslaten. Zo komt er ruimte voor een andere tijd, die andere eisen stelt aan de mens. Dus ook een andere scholing, nieuwe bronnen, of liever: oude boeken anders gelezen. Met een onafhankelijke blik.
Twintig jaar geleden viel het Westen Irak binnen onder valse voorwendsels. Ik hoor Balkenende nog liegen. Leugens zijn niet neutraal, maar trekken clusters van leugens aan, totdat niemand het meer weet en iedereen iedereen wantrouwt.
Rotterdamse ‘dichters voor vrede’ maakten een bundel en ik zond ook een gedicht in. Hoe ik ook twijfelde aan de politieke keuze van het Westen, ik kon niet meedoen met het elan van ‘dichters voor vrede’. Ik besloot een gedicht in te zenden dat over een abstract verhaal ging: dat wij het kwaad niet meer kunnen zien omdat onzin, wanneer die winstgevend was, niet meer bestreden kon worden. In mijn gedicht beschrijf ik de dichtgegooide holle wegen van Vlaanderen, die in de loopgravenoorlog van de Eerste Wereldoorlog zijn verwoest. Voor mij een beeld van mystiek, maar helaas, in mijn visioen staan ze vol tuinkabouters. Die tuinkabouters die je toen bij de grens naar Polen zag uitgestald, zag ik in die holle wegen. Bij duizenden.
Het is een somber gedicht en ik ben nu minder somber.
In mijn gedicht is de tragedie ook dood, tragiek bestaat niet meer en symbolen zijn gadgets geworden. Helden kunnen niet meer in een eerlijk gevecht vermoord worden, dus die bestaan ook niet meer.
En nu is de tragiek ineens terug, evenals de held. En ook zal je zien dat de kunst binnenkort weer iets te zeggen heeft en dat mensen het echte verhaal, dat zo vaak zo uitmuntend is beschreven, weer gaan waarderen.
Je zal zien dat binnenkort het kwaad weer diepte heeft. En we begrijpen hoe ‘we’ Oost-Europa hebben gebruikt en niet wilden leren kennen. Zo klonk het in de hoogtijdagen van het Neo-Liberalisme, de laatste strofe van mijn gedicht:
‘nu de holle wegen dicht zijn
heeft het kwaad geen diepte meer
en bevriest de zee haar vissen
en de mens kan het kwaad
niet meer vangen’.