Met Kerst 2022 in crisissfeer, wil ik mijn zoektocht naar de betekenis van Etruskische beelden van 12 jaar geleden in tien columns delen.
Uit mijn dagboek
10 juni 2010
Al die belevenissen, die in onze ervaring nog steeds dramatisch zijn
zoals het ondergaan en de opkomst van de zon,
hebben we naar de rand van ons bewustzijn verschoven.
Echter, nu de natuur op apegapen ligt,
hele continenten worden bedreigd met droogte en met overstroming,
nu lijkt het alsof de onderwereld zich opent.
Nu vraag ik me af of we ons niet meer moeten voegen naar oude ervaringen.
En wat mij betreft is de eerste ervaring die zich aandient deze:
dat de zon de schaduwen scherper maakt maar niet verjaagt.
Henry Moore is één van de belangrijkste beeldhouwers van het na-oorlogse Engeland. Hij begon zijn carriere in de oorlog, toen hij met een schetsboek nachten lang in London in de underground mensen tekende, die schuilden voor de bommen die Londen teisterden. Ik heb een boek van zijn schetsen en het is niet moeilijk om de lijn te zien naar de abstracte liggende mensfuguren van later.
In de schetsen zie je mensen in lange rijen in de tunnel liggen slapen. Lichamen liggen slap tegen elkaar aan, gedraaid, met heup en schouderpartij omhoog als rijzende vormen. Het menselijke, persoonlijke verdwijnt in de diepte van de tunnel. Een paar van zijn schetsen heb ik gebruikt in ‘Tempelslaap’. Een vrouw met een boek in haar hand, slapend.
Ik herinner me een landarbeider in Noord-Brabant, die het huisje naast ons bewoonde. Hij kon naar de lucht staren en sprak in een bijna niet te volgen dialect over wat hij zag en van het weer verwachtte. Het was van die kennis die niet op schrift staat, woorden en uitdrukkingen die verdwenen zijn en die misschien wel alleen voor die dag gelden.
Dat was zo’n moment dat je duidelijk beseft dat kleuren elke dag anders zijn omdat ze steeds in nieuw licht geboren worden. En dat is een oude ervaring met een rijke traditie van duizenden jaren, uitlopend in het Christendom.