Van Parmenides, filosoof uit de 5de eeuw voor Christus is maar één tekst overgeleverd. Die verhaalt over een tocht van een man naar de onderwereld. Op een rijtuig met paarden, begeleid door dochters van de zon. De man met al zijn inzichten wordt gedragen door een verlangen naar het massieve en donkere onbekende. De paarden staan voor het verlangen. En ze kennen het beter dan hijzelf. In de gestalte van de rennende paarden houdt het halt bij een poort, waar Rechtvaardigheid en Waarheid terugkeer eisen.
Maar dan gaat de poort open en wordt de jongeman verwelkomd in wat we nu het onderbewuste zouden noemen. Daar heerst niet het ‘onbeweeglijke hart van de waarheid’, maar de opinies van stervelingen. Dat wat onstabiel is. Tijdelijk, waan van de dag. En juist voor een jonge wijsgeer is het volgens die tekst nodig om daar doorheen te reizen. Door het wankele hart van de mensen met hun meningen.
Langs hun lot.
Dit is dus wat de jonge man, geletterd en thuis in de mysteriegodsdienst van die tijd, verlangt. Thuis in de wetenschappen: sterrenkunde, meetkunde en kosmologie. Een topper dus. Zonder hem zou Plato zijn boeken niet hebben geschreven. Hij zoekt een ervaring waardoor kennis en toekomst verdwijnt. In ruil voor het ongewisse en de twijfel aan alles en iedereen.
Op mijn reizen in de jaren voor 2011 kwam ik steeds werken tegen van de Pools-Italiaanse beeldhouwer Igor Mitoraj (1944-2014). In Kraków op het stadsplein, waar ik schreef over de dichter Milosz, in Rome, in de basiliek Santa Maria degli Angeli e dei Martiri. Beelden van een verstilde schoonheid. De klassieken zijn gefragmenteerd, en hen is het zwijgen opgelegd; hun gezicht is ingezwachteld. ‘Eros bandata’ heten die ontroerende, liggende portretbeelden.
In mijn schilderij wordt een mens met ingezwachteld gezicht in de verlichte grot in de berg gelegd. Het is avond, de lucht is rood gekleurd. Hij wordt gedragen. Hij is slap. Misschien slaapt hij of is het een graf waar hij heen gaat?
De grot is licht, en dat staat voor het comfort dat je ervaart als je de stilte en de nacht vrijwillig opzoekt. En een ruimte is geworden die je alleen op de tast kan verkennen.